Thứ hai, 09 Tháng 6 2014 10:33
Thập ân phụ mẫu: Điệu hát xẩm lời cổ qua giọng hát nghệ nhân Hà Thị Cầu
User Rating: / 6
PoorBest 
Share on Facebook

"Thập ân phụ mẫu" hay "Thập ân" là một trong tám làn điệu chính của thể loại hát xẩm và giọng hát của nghệ nhân dân gian Hà Thị Cầu được cho là thể hiện thành công nhất làn điệu này.

ha-thi-cau

Nghĩa mẹ sinh thành, chớ có quên công cha ngãi mẹ sinh thành
Mẹ mang con chín tháng, thai sinh một dạ, trong lòng mẹ chả ngại tanh dơ
Nuôi con từ thở trứng nước, ngây thơ
Chớ có quên công cha ngãi mẹ sinh con ra
Công mẹ cũng lắm, công cha thời nhiều, là khi bồng bế cơm sữa nâng niu
Sinh con trai, con gái
Công lao cha mẹ thì nhọc nhằn, cho đêm ngày con bú con ăn
Đêm nằm quần áo, chiếu chăn nó ướt đầm đầm
Ướt thời mẹ chịu đành tâm, ráo xê con lại con nằm cho nó êm
Đốt ngọn đèn con ơi suốt cả thâu đêm, chờ cho con đi ngủ ấm êm
Mẹ nằm mong ngày, con ơi thì mong tháng mong đủ cho đầy năm
Mong bao giờ được, lớn khôn bằng người
Trước là con thành kính con phải đạo trời
Kính thời đôi bên cha mẹ là người hiếu trung
Công thái sơn phụ mẫu ngàn trùng
Đói nghèo mẹ khuyên con cứ ở hiếu trung thảo hiền
Cha mẹ thì thời phòng khi chân yếu tay mềm
Đền cơm trả sữa kẻo phiền mẹ cha
Nuôi con mong con tươi tốt được bằng hoa.
Phòng khi mình già mà tuổi luống, cha già nhờ con
Bõ công con lội suối trèo non
Cha tu nhân, mẹ còn tích đức cho con sau này
Ở có tiên, con ơi thời hậu được vấy ai

(Cha giồng cây đức, mẹ ơn giầy đền ân
Trong phép làm người mẹ khuyên con giữ đạo lý hiếu thân
Cảm thương cha mẹ, ân cần ra con mặc lòng ai thời phải đạo làm con
Phải nhớ đến công cha mẹ lại càng nhớ thương
Đường thập ân nói đến cha mẹ con thương
Lặng mà nghe tôi kể đoạn trường khúc nhôi)

Kể từ một ân trong lòng mẹ mới có thai
Âm dương nhị khí, nào ai biết gì nơi trong lòng mẹ chịu sầu bi
Miệng thời cay đắng, dạ thời mẹ héo hon
Bữa cơm ăn mẹ ăn không, biết miếng ngon
Lòng mẹ đắng cay chua xót về con đêm ngày

Sang đến hai ân mà công cha ngãi mẹ biết bao tày
Mẹ mang con chín tháng, có thai nặng nề
Thương con mẹ đi sớm về trưa
Của ngon vật lạ mẹ chả hề ước ao
Mang mẹ cùng con thì khó nhọc đã ôm giao
Não nề mẹ chịu, quản bao công trình

Sang tới ba ân con ơi vừa tới tháng sinh
Khác nào ruột mẹ một mình ái ương
Kể từ, con ơi thập nguyệt thai dương
Thêm vào mẹ mang mẹ cùng con nhọc nhằn
Có mang con vật lạ mẹ không ăn
Đã được chín tháng mẹ trông mong cho nó đủ mười ngày
Mong tới tuần bông hoa nở liền tay
Bao giờ con đấy cha mẹ thì đứng đây với mừng
Quý con lạng vàng con ơi cân giá đã nào bằng
Lưng bằng thì bằng ngọc coi bằng bông hoa
Láng thấy tai nghe thời con khóc ở trong nhà
Tuy nó đau lòng mẹ, nhưng mà được làm con
Công sinh thành đạo đức bằng núi non
Vì con cha mẹ chịu chiếu giường tanh hôi
Đường cù lao vất vả con ơi, góc bể bên trời lai láng cồn toan

Sang đến bốn ân nuôi con tha thiết mẹ cơ hàn
Tanh dơ mà lai láng, chứa chan ướt đầm
Chỗ ướt thời mẹ chịu cho đành tâm
Ráo xê con lại con nằm cho nó êm
Đốt ngọn đèn con ơi suốt cả thâu đêm để chờ cho con đi ngủ ấm êm
Mẹ nằm mong mấy ngày con ơi mong tháng mong đủ đầy năm

Năm ân sài ghẻ con cam
Của ngon vật lạ, mẹ không ham không hề
Bao nhiêu của lạ vật gì
Miếng ngon miếng ngọt cha mẹ nhường thì để cho con
Miếng nào cay đắng không ngon
Chịu khó mẹ ăn vậy cho con nhưng là

Sang đến sáu ân nuôi con phải đứa hay khóc cha mẹ mà lo thay
Ru đêm mẹ quên ngủ, ru ngày mẹ quên ăn
Sang đến mùa đông trời làm cho giá rét căm căm
Chỗ ướt mẹ nằm, chỗ ráo mẹ để xê con
Thiếu gì của lạ miếng ngon, thiếu gì thịt cá, giò nem ngọt bùi
Bữa cơm mẹ ăn với muối, mẹ lại khen bùi
Cái bát nước nhân trần uống vào đắng ngắt chả biết màu gì ngon

Sang đến bảy ân mẹ giật mình về lúc con lên hoa
Biết bao cha mẹ khó nhọc xót xa đêm ngày
Tha hồ cha mẹ nặng nhọc, đắng cay
Tổn bao tiền của, thuốc ông thầy quản chi
Trông mong con từng cự từng kỳ
Cha mẹ lo cho chúng con từng tí, tí tị từng ti
Lo hoa con đau lòng cha mẹ chả an thân
Lòng cha mẹ nát, lo vì con
Thương thay lòng mẹ ngồi bế con
Nước mắt nó chảy ra cuồn cuộn
Như nguồn non xanh
Đói lo bấm gan mẹ nhịn cho đành
Cầu cho con khỏe mạnh lành là hơn

Sang đến tám ân kể bao siết nỗi nguồn cơn
Thời lòng cha mẹ, nhi quên bối sầu
Bể trời rộng cả cao sâu
Ai lấy câu mà nhắc, ai hầu được chưa
Cha mẹ lo cho chúng con ngày tháng đã thoi đưa
Để dương cao thì bay ráo
Bây giờ đã hay, nào là Quế, Nhung tiền nợ ông thầy
Lo cho con hết bao nhiêu của, đêm ngày vì con
Thương thay lòng mẹ vì con
Gia tài cơ nghiệp vì con nhưng là
Mừng có cầu cao bể rộng đã qua
Bây giờ cha mẹ mới đà an thân
Con lớn khôn đôi bên cha với mẹ đã mừng thầm
Đêm khuya hoàng cầm, dạy bảo mà nuôi
Trông thấy con ăn nói đã tươi cười
Bây giờ cha mẹ vấy nguôi trong lòng
Trông thấy con tươi tốt đẹp đẽ thì hình rong
Bây giờ cha mẹ bằng lòng dưỡng sinh

Sang đến chín ân, nuôi con nay đã trưởng thành
Gái trai định liệu học hành đèn sách thì văn chương
Trai với thời cho thi đỗ khoa trường
Khôi nguyên thì nhất cử bảng vàng đề danh
Cô con gái thời cha mẹ thì lại dạy hiển vinh
Dạng rỡ muôn đình, rể ngọ sang đông

Sang đến mười ân nuôi con đủ cả vợ chồng
Con con thì cháu cháu, chắt chắt thong rong được thọ trường
Cả gì hơn ông bà phụ mẫu đại đường
Tử tôn huynh thịnh văn chương đời đời
Chuyện thập ân từ đó mà thôi.

Trong chương trình truyền hình thực tế "Gương mặt thân quen" số 11 của năm 2014, nghệ sĩ Hoài Lâm đã hóa thân thành nghệ nhân dân gian Hà Thị Cầu cũng với trích đoạn mở đầu của bài "Thập ân phụ mẫu" và được cộng đồng chuyên môn đánh giá là rất thành công so với tuổi đời và tuổi nghề chênh lệch hơn nửa thế kỷ.